Inicjacja seksualna jest bez wątpienia jednym z najważniejszych przeżyć młodego człowieka, które wpłynie na jego podejście nie tylko do zbliżeń fizycznych w przyszłości, ale także tworzenie związków. Ale czy nieudany pierwszy raz może istotnie utrudnić lub nawet uniemożliwić utrzymanie szczęśliwego związku z drugą osobą?
Inicjacja seksualna
Jesteśmy do niej przygotowywani przez rodzinę i społeczeństwo na wiele sposobów – „poważna” rozmowa, zajęcia z wychowania do życia w rodzinie w szkole, artykuły edukacyjne. Za oczywiste uważa się, że dzień inicjacji w końcu nadejdzie, chociaż wiek, który uznawany jest za odpowiedni do jej przebycia, trudno dzisiaj określić. W wielu przypadkach ma ona dzisiaj miejsce wcześniej, niż w poprzednich latach, dlatego nacisk kładzie się na wczesną edukację w zakresie seksualności.
Pierwsze miłości, ekscytacja motywują młodych ludzi do szukania bliskości w postaci kontaktów seksualnych – inicjacji. Przeżycie to sprawia, że nabywamy pewne doświadczenie, którego do tej pory nie mieliśmy. Nie można tego cofnąć. Zmiany, które w nas zachodzą po tym wydarzeniu, mogą być nagłe i uświadomione, albo pojawiać się stopniowo z uświadamianiem sobie nowej sytuacji i uczuć. Plany i marzenia o nawiązaniu bardzo bliskiej i prawdziwej relacji z drugą osobą zostają zweryfikowane w zetknięciu z rzeczywistością. Dużo więc zależy od tego, jak ona wygląda.
Wczesna inicjacja seksualna
Mimo tego, że obecnie wiele nastolatków bardzo wcześnie rozpoczyna współżycie, specjaliści nadal uważają, że „przedwczesne” kontakty seksualne szkodzą rozwojowi emocjonalnemu i seksualnemu młodego człowieka. Dzieje się tak, ponieważ przed i w trakcie okresu dojrzewania nasza tożsamość nie jest jeszcze do końca ukształtowana i ustabilizowana. Zbyt wczesne doświadczenia (tym gorzej, jeżeli są nieudane) mogą zaburzyć rozwój seksualności człowieka.
Inicjacja seksualna przed osiągnięciem odpowiedniej dojrzałości emocjonalnej może spowodować wiele niechcianych skutków – rozbudzić skłonność do ryzyka, grozić niebezpiecznymi kontaktami seksualnymi, nieplanowanymi ciążami lub wytworzyć nierealistyczne oczekiwania wobec przyszłych partnerów. To tylko niektóre skutki, bo złe doświadczenia mogą wywołać wstręt do zbliżeń, a nawet związków. Wszystko zależy od tego, w jakich warunkach przebiega pierwszy raz.
Nieudana inicjacja i negatywne doświadczenia seksualne
Specjaliści przeprowadzający badania w Australii na grupie prawie 10 tys. kobiet wykazali silny związek wczesnego rozpoczęcia aktywności seksualnej (przed ukończeniem 17 roku życia) z obecnością przemocy ze strony partnera w przyszłych związkach. Ilość pań, które doświadczały przemocy seksualnej w związku po przeżyciu wczesnej inicjacji seksualnej, jest znacznie większa niż ilość kobiet jej doświadczających, które przeżyły swój pierwszy stosunek po 18 roku życia. Na tej samej grupie badanych wykazano także, że w przypadku kobiet, dla których konsekwencją wczesnej inicjacji seksualnej była ciąża, częściej dochodziło później do przemocy w związku.
Obserwacje prowadzą jednak do wniosku, że nie jedynie nastoletnie dziewczęta są narażone na wytworzenie się dysfunkcji seksualnych, ale także starsze kobiety – w wieku studenckim – jeżeli w dzieciństwie dochodziło do traumatycznych seksualnych nadużyć. Skutki zbyt wczesnej inicjacji, nieudanej inicjacji lub inicjacji przez gwałt mogą być różne – od skłonności do przygodnych stosunków, ryzykanckich zachowań seksualnych, ale także do np. całkowitej, dobrowolnej wstrzemięźliwości seksualnej i utrudnienie w osiąganiu satysfakcji ze współżycia. Następstwem może być też poważnie obniżone poczucie własnej wartości.
Dlaczego młodzież wcześnie rozpoczyna współżycie seksualne?
Dążenie do stworzenia romantycznego związku z drugą osobą jest naturalna, a tzw. pierwszy raz jest przełomem w życiu emocjonalnym i seksualnym młodego człowieka. Już w 1998 roku w Polsce szacowano, że aż 30% chłopców i 13% w wieku piętnastu lat miało za sobą pierwszy seks. Wśród siedemnastolatków było to wówczas ponad 50% młodych mężczyzn i około 1/3 kobiet. Zdaje się, że te ilości się zwiększają.
Liczne badania pozwoliły określić, co wpływa na obniżenie wieku, w którym osoba podejmuje decyzję o inicjacji seksualnej. Czynniki te są wspólne dla kobiet i mężczyzn, chociaż w niektórych sytuacjach konkretne z nich mogą mieć większe znaczenie dla jednej lub drugiej grupy. Na wcześniejsze rozpoczęcie współżycia częściej decydują się osoby, które intensywnie lub wyczynowo uprawiają sport, palą i deklarują się, jako niewierzący. Wśród chłopców często na obniżenie wieku inicjacji seksualnej wpływa dobry status materialny rodziny, mieszkanie poza domem (internat), słabe oceny. Motywować do zdobycia wcześnie pierwszych doświadczeń seksualnych może także wychowanie w konserwatywny, surowy sposób – wysokie wymagania wobec dziecka, surowe zakazy – ale także nieprzyjemna atmosfera w rodzinie lub brak partnerskich stosunków między rodzicami. Na wcześniejszą lub „niezaplanowaną” inicjację seksualną wpłynąć może duże lub częste spożywanie alkoholu, lub narkotyków, wagarowanie
A oczekiwania młodzież ma różne – chce poczuć się dorosła, uwieść kolegę czy koleżankę, a nawet zaspokoić zwykłą ciekawość co do „tych” spraw.
Konsekwencje wczesnej inicjacji seksualnej
Podjęcie aktywności seksualnej najczęściej wynika z naturalnych pragnień jednostki i wpływu społeczeństwa. Z pewnością niezwykle duży wpływ na wcześniejsze rozpoczęcie współżycia mają też szeroko dostępne treści o charakterze erotycznym, które można znaleźć w Internecie, i które są rozpowszechnianie w telewizji. Nastolatkowie także wzorują się na swoich rówieśnikach – nie chcą odstawać od grupy i w pewnym stopniu próbują się dopasowywać.
Tymczasem nie wszystkie wzorce są bezpieczne i odpowiednie dla nastolatków – nieważne czy pochodzą z social media, telewizji, czy od innych osób. Osoba niepełnoletnia lub jeszcze nie do końca dojrzała emocjonalnie może mieć problemy z udźwignięciem konsekwencji swoich czynów – nie tylko konsekwencji prawnych czy społecznych, ale co najważniejsze emocjonalnych. W takich sytuacjach warto skorzystać z pomocy seksuologa – doświadczony specjalista może udzielić nastolatkowi właściwego wsparcia.
Wszystko to sprawia, że profilaktyka i propagowanie odpowiedzialnych zachowań seksualnych jawi się nie tylko, jako pozytywna praktyka, ale wręcz jako konieczność! Zarówno dom rodzinny, jak i szkoła, jako miejsca, w których młodzi spędzają większość swojego czasu, powinny dbać o uświadomienie i edukację seksualną młodzieży, aby nie zostawiać jej zdanych jedynie na często przekoloryzowany lub nieprawdziwy wpływ przekazów medialnych.
- Jankowiak, B., Gulczyńska, A., Wczesna inicjacja seksualna młodzieży – przyczyny i konsekwencje [w:] Kultura-Społeczeństwo-Edukacja, 2014, Nr 1
- Kiembłowski, P., Przemoc seksualna doznawanaw okresie dzieciństwa i adolescencji – wyniki badania ankietowego młodzieży
