Kiedy doświadczamy jakichkolwiek dolegliwości somatycznych, na ogół wiemy, do jakiego specjalisty powinniśmy się udać. Nieco inaczej jest ze zdrowiem psychicznym – nasza wiedza na ten temat wciąż jest ograniczona, a w związku z tym niejednokrotnie pojawiają się wątpliwości: czym właściwie różnią się od siebie zawody psychiatry i psychologa? Czym zajmuje się każdy z nich? Do kogo udać się z konkretnymi problemami? A może nie ma to znaczenia – w końcu zarówno jeden, jak i drugi, jest specjalistą od umysłu?
Nasza świadomość na temat zdrowia psychicznego z roku na rok staje się coraz większa, ale wciąż daleko nam do ideału. Kiedy odczuwamy jakiekolwiek dolegliwości fizyczne, nie mamy oporów przed wizytą u specjalisty. Zupełnie inaczej bywa w przypadku problemów emocjonalnych. Wiele osób wciąż unika poszukiwania pomocy w obawie przed łatką „wariata”. Inni uważają, że własne kłopoty należy przepracowywać samodzielnie, a ci, którzy nie potrafią sami sobie z nimi poradzić, są słabi i niedojrzali. Oczywiście, wszystkie te przekonania to bzdury i bardzo szkodliwe mity, jednak pomimo tego bardzo wpływają na ogólną świadomość na temat chorób psychicznych oraz sposobów radzenia sobie z nimi. Stosunkowo niewiele osób w ogóle ma pojęcie na temat tego, czym zajmują się psycholog i psychiatra, a także czym różnią się od siebie te zawody. I kiedy przydarzają im się problemy natury psychologicznej, zupełnie nie wiedzą, do kogo udać się po poradę.
Na początku warto wyjaśnić sobie jedną rzecz: osoba, która doświadcza trudnością związanych z psychiką, w żadnym razie nie zasługuje na miano „świra” czy „wariata”. Za to, jak czujemy się w tej sferze, odpowiada wiele czynników, między innymi nasz układ hormonalny i nerwowy, z mózgiem na czele. Ten ostatni jest narządem jak każdy inny – a skoro nie obwiniamy nikogo za problemy z pracą serca, wątroby czy nerkami, to dlaczego choroby związane z umysłem mielibyśmy traktować inaczej? Kiedy bolą nas zęby, udajemy się do dentysty, a gdy dokucza nam ból brzucha, zwracamy się o pomoc do gastrologa. W żadnym z tych przypadków nie czujemy wstydu ani wyrzutów sumienia. Osoby korzystające z pomocy psychiatry czy psychologa również nie mają się czego wstydzić – szukanie rozwiązania swoich problemów to nie dowód na słabość, a wyraz siły i samozaparcia.
Czym różnią się profesje psychologa i psychiatry? Główną różnicą jest fakt, że psychiatra jest lekarzem. Oznacza to, że posiada wykształcenie medyczne i w związku z tym ma uprawnienia potrzebne do wypisywania recept, wystawiania zwolnień lekarskich, skierowań do innych specjalistów lub do szpitala, a także może wdrożyć niezbędną w niektórych przypadkach farmakoterapię. Kiedy należy udać się do tego typu specjalisty? Gabinet psychiatry jest miejscem, w które należy się udać, jeśli:
– otrzymamy odpowiednie skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu lub wizytę u psychiatry zasugeruje nam psycholog czy psychoterapeuta;
– mamy myśli samobójcze;
– problemy psychologiczne wpływają w znaczący sposób na nasz rytm dobowy (np. cierpimy na bezsenność), apetyt lub aktywność seksualną;
– niektóre nasze myśli, nawyki, uczucia lub zachowania zaczynają realnie przeszkadzać lub zagrażać nam samym lub naszym bliskim;
– cierpimy na stany lękowe;
– doświadczamy urojeń, halucynacji, omamów.
Sprawdź jak wygląda konsultacja u psychiatry.
Psychiatra może postawić nam diagnozę w oparciu o opisywane przez nas objawy psychologiczne, ale również stan somatyczny (np. funkcjonowanie układu nerwowego, wydzielanie neuroprzekaźników oraz ogólny stan zdrowia). Nie ma jednak kwalifikacji do prowadzenia psychoterapii – tą mogą zająć się psycholog lub psychoterapeuta. Do takich osób warto udać się, kiedy:
– nie jesteśmy w stanie samodzielnie poradzić sobie z jakimś problemem (dotychczas stosowane metody okazały się nieskuteczne, a wsparcie bliskich niewystarczające);
– nie jesteśmy zadowoleni z jakości swojego życia, ale nie wiemy, jak mielibyśmy zmienić je na lepsze;
– nie radzimy sobie z negatywnymi emocjami lub przedłużającym się stresem;
– doświadczamy poważnego problemu w jakiejś relacji (np. z partnerem, dzieckiem, rodzicem, przyjacielem, szefem, współpracownikiem itp.) i nie mamy pojęcia, jak go rozwiązać;
– nadużywamy substancji psychoaktywnych, leków lub zauważamy u siebie objawy innego uzależnienia (np. behawioralnego: od zakupów, seksu, hazardu czy internetu);
– odczuwamy lęk, cierpimy na bezsenność, utratę apetytu itp.;
– nie umiemy poradzić sobie z ważną, życiową zmianą (np. śmiercią kogoś bliskiego, rozwodem, rozstaniem, utratą pracy, wyprowadzką dzieci z domu itd.).
W skrócie można powiedzieć, że w obszarze zainteresowań psychologa mieszczą się wszystkie problemy, które mają związek z funkcjonowaniem naszej psychiki. Jeżeli nie jesteśmy pewni, do jakiego specjalisty udać się ze swoimi trudnościami, psycholog będzie dobrym i „bezpiecznym” wyborem. Nie ma sensu rozwiązywać każdego problemu przy pomocy pigułek – być może lepszym rozwiązaniem będzie psychoterapia. Zaś jeśli psycholog uzna, że przyda nam się pomoc psychiatry, na pewno nas o tym poinformuje.
