Jedną z najbardziej stresujących sytuacji, w jakich może znaleźć się człowiek, jest poważna choroba bliskiej osoby lub własna. Podczas ślubu przyrzekamy sobie miłość i wierność zarówno w zdrowiu, jak i wtedy, gdy zacznie nas ono zawodzić. Rzeczywistość pokazuje jednak, że dotrzymanie tej obietnicy nie jest łatwym zadaniem.
Kiedy zakochujemy się w drugim człowieku, zaczynamy widzieć świat w radosnych barwach. Wydaje nam się, że już zawsze będziemy równie szczęśliwi. Życie wystawia nas jednak na próby. Część problemów jest dość błaha i nietrudna do pokonania, inne mogą nas przerosnąć. Kiedy jedno z partnerów dotyka ciężka choroba, drugi musi sięgnąć do całych pokładów swojej cierpliwości oraz siły.
Choroba to wyzwanie nie tylko dla ciała, ale również (a może przede wszystkim) dla psychiki. Z tego względu bardzo często bywa sprawdzianem dla związku. Choć wielu z nas zarzeka się, że w razie problemów zdrowotnych partnera zapewniłoby mu niezbędne wsparcie i pomoc, rzeczywistość często weryfikuje podobne deklaracje.
Nieprzypadkowo przysięga małżeńska zawiera słowa „w zdrowiu i w chorobie”. Nigdy nie chorujemy sami – w pewnym sensie zakłócenie normalności przeżywa również nasz partner oraz cała rodzina. Choroba wyciska na nich swoje piętno w pośredni sposób: stają się uczestnikami codziennego zmagania z jej konsekwencjami, często czują się osamotnieni i pozbawieni wsparcia (ponieważ cała uwaga koncentruje się na cierpieniu chorego), a także bezradni w obliczu problemów zdrowotnych ukochanej osoby.
Ciężka choroba wiąże się z konsekwencjami, które na co dzień wpływają na życie całej rodziny. Życie staje się podporządkowane wizytom lekarskim, konieczności pobytów w szpitalu oraz niezbędnej pomocy udzielanej choremu (związanej z dotykającą go niesprawnością). Nie do uniknięcia są różnego rodzaju zmiany i konsekwencje zachodzące w funkcjonowaniu osoby chorej, jej bliskich oraz całego systemu rodzinnego. Jakie trudności w związku wiążą się z chorobą partnera?
– komunikacja: porozumiewanie się oraz wyrażanie uczuć w trudnych chwilach bywa bardzo trudne. Każda z osób będących częścią tej trudnej sytuacji musi mierzyć się z własnymi słabościami, lękami oraz emocjami. Trudno wówczas o szczerą, otwartą postawę i dzielenie się wszystkimi przeżyciami.
– organizacja czasu: leczenie zmienia tryb życia oraz organizację czasu obojga partnerów w związku. Należy zgrać dotychczasowy plan dnia z terminami badań oraz zabiegów leczniczych, a nierzadko także przeformułować krótko- oraz długoterminowe cele i plany życiowe obojga małżonków.
– zmiana nawyków: choroba niesie ze sobą ograniczenia dotyczące m.in. możliwości wykonywania pewnych aktywności (np. wysiłku fizycznego) lub wymusza zmianę określonych przyzwyczajeń (np. przejście na dietę). Źródłem trudności może stać się także konieczność modyfikacji dotychczasowego podziału ról i obowiązków w rodzinie.
– seksualność: w zależności od rodzaju choroby, może ona w różnym stopniu zaburzać życie seksualne pary.
– wartości: niejednokrotnie wartości, które do tej pory były ważne dla partnerów (np. kariera, pieniądze, pasja) muszą zostać przeformułowane i zejść na dalszy plan.
– wiedza: ciężka choroba nierzadko wymaga zdobycia specjalistycznej wiedzy na jej temat. Braki w tym zakresie mogą negatywnie wpływać na codzienne relacje i stanowić przyczynę konfliktów.
– finanse: specjalistyczne leczenie często okazuje się być kosztowne. W dodatku choroba ogranicza lub wręcz hamuje możliwości zarobkowania zarówno osoby nią dotkniętej, jak i opiekującego się nią partnera. Zdarza się nawet, że dochodzi do zagrożenia codziennego bytowania małżeństwa.
Wiele osób nie wytrzymuje natłoku zmian, presji oraz trudności wiążących się z chorobą partnera. Ucieczka nie jest jednak pożądanym rozwiązaniem problemu. Wycofanie się z relacji jest porażką, a naszym celem powinno być trwanie przy bliskim człowieku, pomaganie mu i wspieranie go w trudnych chwilach.
Inną możliwą reakcją jest wyparcie problemu. W takiej sytuacji zdrowie członkowie rodziny nie przyjmują do wiadomości, że ich bliski jest chory i starają się nie zmieniać swoich przyzwyczajeń oraz codziennego funkcjonowania rodziny. W takiej sytuacji osoba z kłopotami zdrowotnymi może poczuć się lekceważona lub odrzucona, ponieważ obserwuje całkowity brak zainteresowania ze strony małżonka oraz reszty rodziny.
Aby skutecznie pomagać bliskiej osobie dotkniętej ciężką chorobą, należy skupić się przede wszystkim na jej potrzebach. Warto okazywać jej miłość, czułość i udzielać wsparcia, by pomóc jej nabrać siły do walki z problemami zdrowotnymi. Bardzo potrzebna jest wówczas empatia oraz wyczucie: nasze wsparcie nie może być zbyt małe, ale także niewskazane jest nachalne, zbyt obciążające skupianie się na chorym. Niezbędna jest także pomoc instrumentalna i fizyczna, związana z codziennym funkcjonowaniem i organizacją życia. Ważnymi jej aspektami są: umożliwienie leczenia, systematyczny kontakt z lekarzem prowadzącym, wzięcie na siebie większej części obowiązków domowych, zarządzanie finansami oraz sprawami urzędowymi i pomoc w pielęgnacji lub zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych. Wymaga to delikatności, dyskrecji oraz pełnej akceptacji fizyczności chorego.
