W dzieciństwie wmawiano nam, że skromność to cnota, a bycie „samochwałą” należy traktować jak poważną wadę. Tymczasem współczesny świat wymaga od nas pewności siebie oraz przebojowości. Osobom, które wierzą we własne siły z pewnością, żyje się łatwiej i przyjemniej. Ale jak zwalczyć budowaną przez lata skłonność do samokrytyki? W jaki sposób możemy wzmocnić poczucie własnej wartości?
Poznaj swoje mocne strony
Dzisiejsza rzeczywistość bez wątpienia należy do tych, którzy wierzą w siebie i bez lęku sięgają po to, czego pragną. Poczucie własnej wartości pomaga nam w zdobyciu pracy, nawiązywaniu kontaktów z innymi oraz spełnianiu swoich marzeń. Dzięki znajomości swoich mocnych stron jesteśmy w stanie docenić to, ile jesteśmy warci oraz realnie ocenić swoje możliwości.
Nasza samoocena kształtuje się niemal od pierwszych chwil życia. Wiara w swoje siły budowana jest w oparciu o obserwowanie własnej sprawczości, a także kontakty z otoczeniem i najbliższymi opiekunami. To oni sprawiają, że czujemy się ważni i potrzebni lub wprost przeciwnie – dają nam do zrozumienia, że przynosimy im rozczarowanie i jesteśmy dla nich ciężarem.
Z jakich elementów składa się ludzka samoocena?
Poczucie własnej wartości jest jedną najważniejszych składowych naszej osobowości. Podobnie jak każda postawa, samoocena składa się z kilku różnych komponentów, do których należą:
- komponent intelektualny – tzw. samoopis, czyli odpowiedź na pytanie: „Jaki jestem?”, przekonania na swój temat i negatywny lub pozytywny sposób wartościowania własnych cech i zachowań (mający związek z odpowiedzią na pytanie: „Jaki chciałbym być?”);
- komponent emocjonalny – stopień samoakceptacji lub samoodtrącenia, uczucia, jakie do siebie żywimy, odpowiedź na pytania: „Czy lubię siebie samego?”, „Czy uważam, że zasługuję na miłość?”, „Czy siebie nienawidzę?”;
- komponent behawioralny – zachowania wobec samego siebie, sposób, w jaki się traktujemy. Zwykle manifestuje się w poziomie i zakresie zaspokojenia własnych potrzeb, poziomie asertywności w relacjach z innymi, tendencjach samorealizacyjnych, stosowanych sposobach autoprezentacji oraz reakcjach na niepowodzenia i stresy.
Z czego wynika zaniżona samoocena?
Nieadekwatna i zaniżona samoocena może mieć swoje źródło w niedostatecznym wglądzie w samego siebie oraz niedocenianiu własnych zalet. Duży wpływ na tę sytuację mogą mieć również niekoniecznie obiektywne komunikaty, które dana osoba otrzymała w przeszłości od znaczących dla siebie osób, np. rodziców, nauczycieli, kolegów, przełożonych itp.
Techniki ułatwiające wzmocnienie poczucia własnej wartości
Choć niska samoocena często bywa głęboko zakorzeniona w naszej podświadomości, nie oznacza to, że nie możemy z nią walczyć. Istnieje kilka technik i ćwiczeń, których stosowanie z dużym prawdopodobieństwem zaskutkuje wzmocnioną pewnością siebie oraz większą wiarą w swoje możliwości.
Stosuj afirmację i wizualizacje
Jeśli wykonywanie jakiejś czynności budzi w tobie lęk, staraj się jak najczęściej wyobrażać sobie, że robisz ją dobrze i bez stresu. Codziennie wieczorem połóż się wygodnie, zamknij oczy i pomyśl o czekającym cię egzaminie, trudnej rozmowie itp. Spróbuj jak najbardziej się zrelaksować, a nawet przywołaj na swoją twarz delikatny uśmiech. Badania udowodniły, że sam wyraz mimiczny radości i zadowolenia sprawia, że zaczynamy czuć się lepiej. Jeśli dopiero uczysz się jakiejś nowej umiejętności, wyobraź sobie, że już ją opanowałeś, „zobacz” w swoim umyśle, jak wykonujesz dane zadanie.
Podobną skuteczność wykazują afirmacje. Zamiast myśleć: „Chciałbym być szczęśliwy”, powiedz sobie „Jestem szczęśliwy tu i teraz, mam wszystko, czego potrzebuję i o czym marzę”. Nie myśl: „Jestem kiepski, głupi, mało atrakcyjny”, zamiast tego powtarzaj sobie: „Mogę wszystko, jestem świetny, inteligentny, podobam się innym”. Jakkolwiek głupio to brzmi, po jakimś czasie uwierzysz w swoje słowa.
Poznaj swoje mocne strony
W tym prostym ćwiczeniu należy wypisać na kartce po dwie swoje zalety z różnych kategorii: dwie pozytywne cechy wyglądu, cechy osobowości, talenty, posiadane umiejętności.
Jeśli wyrzucasz sobie swoje dawne, nie najlepsze zachowania, wykonaj tzw. mapę osobistą, która jest sposobem na prześledzenie własnej drogi życiowej. Niech znajdą się na niej różne ważne wydarzenia z twojego życia, istotne decyzje, sukcesy, porażki, miejsca oraz ludzie, którzy się do nich przyczynili. Wzięcie pod uwagę tych wszystkich czynników pomaga zrozumieć, jakie były motywy naszych wyborów, a także jakie są ich długofalowe konsekwencje. Często nawet najbardziej przykre sytuacje w ogólnym rozrachunku wychodzą nam na dobre.
Nie porównuj się z innymi
Nie da się mierzyć wszystkich tą samą miarą. Zawsze znajdzie się osoba, która jest od ciebie szczuplejsza, ładniejsza, ma większy talent, więcej zarabia lub ma na swoim koncie większe sukcesy. Zamiast porównywać się z innymi, skup się na własnym rozwoju. Może jeszcze nie osiągnąłeś perfekcji w jakiejś dziedzinie, ale z pewnością jesteś lepszy, mądrzejszy i masz większe umiejętności niż miesiąc lub rok temu. Jedyną osobą, do której powinieneś się porównywać, jesteś ty sam.
Doceniaj małe sukcesy
Do tego ćwiczenia przyda ci się mały woreczek lub słoik. Codziennie wieczorem, tuż przed snem na małej karteczce zapisuj coś, z czego jesteś dumny. To nie musi być nic spektakularnego, chodzi o małe, codzienne sukcesy. Po miesiącu wysyp wszystkie kartki, a następnie przeczytaj ich treść. Doceń, jak wiele udało ci się osiągnąć w tym krótkim czasie!
